مسیر رهایی اداره کل تجهیزات پزشکی از روزمرگی، در گفتگو با رامین فلاح

در روزهای پایانی سال 1401 به سراغ رامین فلاح، رئیس اتحادیه بازرگانان تجهیزات پزشکی رفتیم و با وی در خصوص چشم انداز سال آتی گفتگو کردیم. در کنار این موضوع تلاش کردیم آسیب شناسی اداره کل تجهیزات پزشکی، بحث تضاد منافع، ساختار بهینه اداره کل تجهیزات پزشکی و انتظارات فعالان تجهیزات پزشکی از اداره کل را مورد توجه قرار دهیم. علاوه بر این ها، به موضوعات دیگری از جمله انتخابات اتاق بازرگانی، نمایشگاه های تجهیزات پزشکی و همچنین هزینه های کنگره های علمی نیز گریز زدیم و نظر ایشان را در این خصوص جویا شدیم.

 

آی مد90 : چشم انداز تجهیزات پزشکی در سال 1402 را چه طور ارزیابی می کنید؟

فلاح: چشم انداز سال اینده تجهیزات پزشکی بستگی به سیاست هایی دارد که توسط متولیان آن از جمله اداره کل تجهیزات پزشکی و سازمان غذا ودارو اتخاذ می شود. در این میان می توان به مشکل دیرینه ای اشاره کرد به نام تضاد منافع که بین دولت و تامین کنندگان تجهیزات پزشکی به طور ناخواسته وجود دارد.

وقتی دولت به معنای خدمات دهنده درمان، قریب به هشتاد درصد سهم بازار را در این حوزه عهده دار است و خودش همزمان قانونگذار و قیمت گذار است، طبیعی است که ساختار دچار تعارض منافع می شود.

این تضاد منافع باعث می شود که قیمت گذاری ها دستوری بوده و شیوه­های دستوری غالب باشد و تا زمانی که این مسئله هست و اداره کل تجهیزات پزشکی و سازمان غذا و داروی کشور اصرار دارند که همه چیز را در اختیار و تحت کنترل داشته باشند، سهم رگولاتوری را کمرنگ تر از سایر امور لحاظ خواهند کرد و بر مسائل دیگری مانند قیمت گذاری و امثالهم تمرکز می کنند. در چنین شرایطی باید اذعان کنیم که چشم انداز آتی تفاوت چندانی نخواهد کرد.

آی مد90 : با توجه به تغییر مدیریت اداره کل تجهیزات پزشکی، نقطه امیدی به وجود نیامده است؟

فلاح: آقای دکترغفارزاده را فرد مثبتی می­دانیم. قول هایی دادند که سبب بهتر شدن روحیه صنف و افزایش امیدواری شده است. البته جا دارد از زحمات اقای مهندس مزینانی هم تشکر کنم هر چند ایشان در زمینه هایی فشارمضاعفی را به صنف وارد کردند اما در زمینه هایی هم کمک بودند.

با تغییر مدیریت، امید برای بهبود افزایش می یابد. امیدوارم سال 1402 به سمت بهبود برویم.

 

آی مد90 : مهمترین آسیب شناسی که در دوره قبلی به نظرتان می رسد، چیست؟

فلاح: هر کس در زمینه ای تخصص دارد و طبیعی است که تمرکزش را بر روی آن مسائل می گذارد. تخصص مدیر کل قبلی اداره تجهیزات، مهندسی پزشکی بود، ایشان  معتقد بودند که نقش کارشناس را دارند و نه کلان. وقتی که نگاه کارشناسی باشد به همان مسیر قبلی ادامه می دهد یعنی تغییرات بنیادی یا تغییرات اساسی جهت اصلاح، کمتر صورت می گیرد و روزمرگی اتفاق می افتد

نکته ای که بارها به ایشان گفتیم این بود که اصلاح قیمت ها باید با توجه به شرایط تورمی کشور و شرایط تورمی اروپا صورت گیرد که متاسفانه ایشان مدنظر قرار ندانند.

تورم پنجاه درصدی، هزینه سربار شرکت ها را افزایش داده بود و باید از منبعی تامین می شد اما عقیده ایشان این بود با روش های بازمهندسی می تواند قیمت ها را پایین بیاورد.

بارها و بارها گفتیم این کار به این معنی است که عده ای از حوزه تامین تجهیزات، چه در تولید و چه در واردات، پا پس می کشند و وقتی منافعی نداشته باشند ادامه نمی دهند و کمبود ایجاد می شود و اگر همان روند ادامه یابد میزان کمبودها زیاد و زیادتر می شود.

البته من هرگز نمی گویم که باید قیمت ها را رها کرد و هر کس هر کاری خواست بکند ولی باید شرایط تورمی را در نظر گرفت.

وقتی صحبت از این می کنیم که جنگ میان روسیه و اوکراین به اقتصاد اروپا لطمه زده و در سطح جهانی نیز کرونا باعث مشکلات فراوان و غیر قابل جبرانی شده، خب این تورم خودش را در قیمت ها نشان می دهد. چه طور انتظار داشته باشیم در تجهیزات پزشکی قیمت ها پایین بیاید، این شدنی نیست.

وقتی به عنوان سازمانی که گلوگاه واردات را در اختیار دارد می گویید الزاما باید قیمت ها کاهشی شود، از ده شرکت ممکن است یکی از آن ها به ناچار و برای اینکه از حذف نشود، آن قیمت را بپذیرد ولی واقعیت بازار چیز دیگری است.

با توجه به تعداد و تنوع کالا و تعداد کم کارشناسان اداره کل و عدم توانایی تحلیل همه داده ها، مهمترین ماموریت اداره کل این شده بود که کارشناسان، قیمت ها را کاهش داده و به این صورت سایر اموراز اولویت خارج شده بود و شرکت ها برای رسیدگی به سایر پرونده ها با موضوعیتی غیر قیمت­گذاری، مدت زیادی معطل می شدند و این یکی از نقاط اشتباهی بود که مدیر کل قبلی پافشاری می کرد و امیدوارم مدیر کل جدید دقت کند و به تمام امور به صورت یکسان و مساوی رسیدگی شود.

 

آی مد90 : بعد از مدیریت آقای دکتر مسائلی، شاهد هستیم که اداره کل تجهیزات پزشکی مبتنی بر چشم انداز خاصی پیش نمی رود و تنها چیزی که مهم است حفظ شرایط موجود است. چه راهکاری در این رابطه به مدیرکل جدید پیشنهاد می دهید تا دراین چاله استراتژیک گرفتار نشوند؟

فلاح: آقای دکتر مسائلی یک سری بنیان­هایی را پایه­گذاری  و زیر ساخت هایی را فراهم کرد که مدیر کل های بعدی هم آن را دنبال کردند، چرا که مبتنی بر خرد جمعی پیش می رفت. ایشان عقیده داشت اگر کاری را بلد نیستیم، بپرسیم و یاد بگیریم. دکتر مسائلی بارها و بارها می گفت یک سری کارها را بلد نیستم شما به من یاد بدهید.

متاسفانه بقیه مدیران کل اداره تجهیزات پزشکی، به اندازه ایشان این منعطف و پذیرا نبودند. لذا این امور در دوران ایشان نمود بهتری داشت.

 

آی مد90 : چرا اداره کل تجهیزات پزشکی به سمت روزمرگی می رود؟

فلاح: زیرا میبایست این باور وجود داشته باشد که همه ما ( تامین کننده، واردکننده، تولیدکننده، توزیع کننده و وزارت بهداشت) ارکان یک تیم هستیم و همه زیر چتر حمایت یک سیستم فعالیت می کنیم پس میبایست  به یکدیگر کمک کنیم تا تامین کالای باکیفیت به موقع و در بهترین شرایط ممکن انجام شود.

متاسفانه نود درصد انرژی اداره کل تجهیزات پزشکی و شرکت ها در دعوای داخلی خودمان تلف می شود در صورتی که باید حواسمان به سازمان­هایی نظیر  گمرک، وزارت صمت، اداره استاندارد، بانک مرکزی، تامین اجتماعی و ده ها سازمان دیگرباشد که جریان ما را متوقف یا کند می کنند.

اداره کل تجهیزات پزشکی به جای تشکیل کمیته­هایی در جهت حل مشکلات ، به دنبال آن است که ما را کنترل کند، آن هم نه از لحاظ نظارت بر کیفیت که جزو وظیفه ذاتی اش است بلکه از لحاظ قیمت.

در واقع اداره تجهیزات پزشکی اصل کار را رها کرده و دائما دنبال مسائل دیگر است.

این موضوع باعث مشکلاتی می شود  که اداره کل تجهیزات پزشکی در اداره امور عقب بیافتد و تصمیمات تبدیل می شوند به حل امور روزمره که نوشدارو بعد از مرگ سهراب است.

توصیه من این است که ما نباید با هم در تضاد باشیم، باید یادمان باشد که ما یعنی تامین کنندگان و اداره کل تجهیزات پزشکی، یک تیم هستیم

 

آی مد90 : مسئولیت اداره کل تجهیزات پزشکی را چه می دانید؟

فلاح: مسئولیت اداره تجهیزات پزشکی را رگولاتوری در جهت تامین به موقع و با کیفیت اقلام مورد نیاز می دانم.

البته رگولاتوری میبایست با در نظر داشتن شرایط اقتصادی جامعه باشد. اگر قوانین سخت و دست و پا گیر باشد که تامین را آسیب بزند، این رگولاتوری درست عمل نکرده است

 

آی مد90 : ایراد اساسی را آدم ها می دانید یا ساختار؟

فلاح: این ساختار است که به انسان­ها سمت و سو می­دهد. انسان­ها بیرون از سیستم، افراد دانشمند و فهمیده­ای هستند و مخالفتی با واقعیت های بازار ندارند ولی این ساختار است که آنها را به سمت دیگری سوق می دهد. تضاد منافع 80 درصدی دولت است که آن ها را جهت می دهد. دستوراتی که از بالا به پایین دیکته می شود، افراد را از خردجمعی دور می کند. مدیر کل تجهیزات باید فرد قوی و صاحب اندیشه باشد تا بتواند مشکلات ساختاری را اصلاح کند.

باید ساختار عوض شود و اولین قدم این است که اداره کل تجهیزات پزشکی باور کند که اداره کردن حوزه تجهیزات پزشکی با اداره کردن حوزه دارو تفاوت دارد

گاهی اوقات، سازمان غذا و دارو همان قوانین و رویکردی که در مدیریت دارو وضع کرده را می خواهد بر تجهیزات پزشکی نیز حاکم کند. اما واقعیت این است که این جامه دارو به تن  تجهیزات نمی رود. این ماموریت مهمی است که مدیرکل تجهیزات پزشکی باید مدنظر قرار دهد و شرایط تجهیزات پزشکی را با شرایط دارو یکسان نبیند.

 

آی مد90 : ساختار پیشنهادی شما برای اداره تجهیزات پزشکی چیست؟

فلاح: اداره کل تجهیزات پزشکی باید تبدیل به یک معاونت شود و خودش استقلال داشته باشد. بهترین حالت این است که مستقیم به صورت یک معاونت زیر نظر وزیر اداره شود

 

آی مد90 : و اگر نشد؟

فلاح: شاید زیر نظر معاونت درمان قرار بگیرد. دقیق نمی توانم بگویم اما از آنجا که تجهیزات پزشکی در حوزه درمان کاربرد دارد شاید اهمیت موضوع درمان و رویکرد و نیاز متولیان آن به تجهیزاتی که توسط فعالان این حوزه تامین می شود باعث شود یکسری از امور تسهیل شود.

 

آی مد90 : اینکه اداره کل تجهیزات پزشکی زیر مجموعه درمان قرار بگیرد، به نظر می رسد که تجربه جهانی در این رابطه وجود ندارد و FDA  هم دارو و هم تجهیزات پزشکی را در بر می گیرد. نظرتون در این خصوص چیست؟

فلاح: در رابطه با تجربه جهانی می توان به قوت بگویم که سازمان غذا و دارو در همه امور مداخله نمی کند و بیشتر بر روی رگولاتوری و کیفیت تمرکز دارد اما در ایران متاسفانه سازمان غذا و دارو در همه امور دخالت می کند پس این موضوع به هیچ وجه قابل مقایسه با تجربه جهانی نیست.

 

آی مد90 : برخی معتقداند که برای رونق تولید باید جلوی واردات گرفته شود و واردکنندگان را بزرگترین مانع توسعه تولیدکنندگان می دانند. در این خصوص چه نظری دارید؟

فلاح: چندان موافق نیستم. یک جاهایی تولید و واردات تضاد منافع پیدا می کنند که گاهی اوقات این تضاد منافع شاید به دلیل آن است که تولیدکنندگان زیاده روی می کنند.

به نظر من بازار آزاد می تواند راه حل موثری باشد زیرا خودش تمام این نوسان  ها را تنظیم می کند.

البته قبل از اینکه به بازار آزاد برسیم باید حمایت هایی از تولید باشد ولی این حمایت ها اگر از حد خارج شود، گرفتاری های دیگری ایجاد می کند. از جمله اینکه رانت ها و تولیدهای غیراستاندارد، تبدیل می شود به مشکل تولید کننده های واقعی که خود این خطری به مراتب بیشتر ایجاد می کند.

حتی اگر در مواردی تولید T1  وجود داشت، یعنی تولیدی که میزان آن بیش از پنجاه درصد در ایران است و حداقل دو شرکت تولیدکننده با این شرایط داریم و این دو می توانند نیاز کامل مملکت را رفع کنند، بازهم قبلا قانونگذار می گفته ده درصد نیاز مملکت را به عنوان استفاده از R&D  شرکت های تاپ برند، به واردکننده واگذار کنیم. این بسیار تفکر درستی برای حمایت و توسعه تولید بوده است ولی جلوی این را هم بستند

اسم این کار به نظرم ایجاد انحصار است که به دنبال انحصار و رانت باید منتظر کاهش کیفیت باشیم

 

آی مد90 : با توجه به اینکه اخیرا انتخابات اتاق بازرگانی تهران برگزار شده است و آقای صانعی به عنوان نماینده تجهیزات پزشکی، با رای بالایی در ترکیب هیات نمایندگان قرار گرفته، ماموریت نماینده تجهیزات پزشکی در اتاق بازرگانی را چه می دانید؟

فلاح: به عملکرد آقای صانعی به عنوان نماینده تجهیزات پزشکی در اتاق بازرگانی امیدوارم چرا که تمام دغدغه و فکرشان در زمینه کمک به تجهیزات بوده است. یکی از چشم اندازهای آینده این است که کاری کنیم که سازمان های دخیل در تولید و واردات تجیهزات پزشکی اعم از گمرک و بانک مرکزی و تامین اجتماعی و … را بتوانیم با اداره تجهیزات دور یک میز جمع کنیم و یک ادبیات مشترک ایجاد کنیم.

 

آی مد90 : چرا تولیدکنندگان تجهیزات پزشکی نتوانستند نماینده ای میان خودشان در اتاق بازرگانی داشته باشند؟

فلاح: به نظرم بداخلاقی هایی در میان تولیدکنندگان با خودشان وجود دارد که سبب می شود نتوانند یک کلام باشند ولی به نظرم آقای صانعی به عنوان نماینده حوزه تجهیزات پزشکی حتما نقش خود را درست ایفا  می کنند.

 

آی مد90 : گریزی به بحث نمایشگاه های مختلف حوزه تجهیزات پزشکی داشته باشیم. چرا واردکنندگان استقبال چندانی از نمایشگاه ایران هلث ندارند؟

فلاح: شرایط اقتصادی شرکت های واردکننده چندان پایدار نیست. دلار آزاد و ممنوعیت ها و محدویت های واردات سبب شده که انگیزه چندانی برای حضور در نمایشگاه ایران هلث نداشته باشند و بیشتر به سمت کنگره های علمی توجه کنند

 

آی مد90 : چرا هزینه حضور درکنگره های علمی که انجمن های علمی برگزار می کنند، انقدر بالا و غیر منطقی است؟ در حالی که این هزینه را در نهایت مصرف کننده باید پرداخت کند.

فلاح: واقعا گاهی پولی که بابت اجاره یک غرفه دوازده متر در یک نمایشگاه باید پرداخت کنیم، باندازه پولی است که برای خرید آن دوازده متر باید پرداخت و در این خصوص باید یک فکر اساسی کرد. یک زمانی با همکاری آقای دکتر مسائلی  دکتر متولیان، بخشنامه ای در این رابطه صادر شود ولی عملیاتی نشده است.

 

آی مد90 : سوال پایانی اینکه، مهمترین درخواست شما از مدیرکل جدید اداره تجهیزات پزشکی چیست؟

فلاح: اول اینکه خردجمعی را مدنظر داشته باشند و مشورت محوری را عملیاتی کنند. به هرحال تجربه بسیار با ارزشی در میان فعلاان اقتصادی بخش خصوصی گرداوری شده که قابل انتقال به مدیران اداره تجهیزات پزشکی است

متاسفانه شاهد هستیم که هر مدیر کلی که می آید اول کار بر  مشورت تاکید می کند ولی بعد از یک مدتی به دلیل اینکه در همان روزمرگی ها می افتد و احساس می کند کار را یاد گرفته (در صورتی که تجربه ای که  بخش خصوصی در این زمینه دارد قابل مقایسه نیست) شروع به یکه تازی می کند و با یک سری حکم های قانونی در کمیته ها کارها را پیش می برد در صورتی که  باید کاری کنند نماینده بخش خصوصی هم آنجا باشد

دوم اینکه از ورود به اموری که در حوزه تصمیمات اداره کل نیست، اجتناب کرده و تمرکزشان را روی تامین باکیفیت و رگولاتوری و نظارت قرار دهند. خود دوستان در جلسات به 23 مورداصلاحات رسیدند که باید درست شود تا تامین با کیفیت صورت بگیرد. این 23 مورد  را مدنظر قرار دهند